Sốt rét là gì? Cách xử lý khi bị sốt rét

Sốt rét là một căn bệnh đã quen thuộc với người dân Việt Nam nhưng hậu quả của nó thực sự nghiêm trọng và dễ dàng lây từ người bệnh sang người đang khỏe mạnh. Hãy cùng tìm hiểu về sốt rét và cách xử lý khi bị sốt rét.

Sốt rét là gì? 

Sốt rét là gì?

Sốt rét là căn bệnh dễ lây lan, khi người nhiễm bệnh không được điều trị nhanh chóng, sẽ rất dễ lây lan sang người lành. Các bệnh nhân bị bệnh thường lầm tưởng thành cảm cúm thông thường hoặc sốt xuất huyết vì không có triệu chứng điển hình của sốt rét. 

Nguyên nhân của bệnh sốt rét

Nguyên nhân của bệnh sốt rét

Các loài Plasmodium gây bệnh cho người như: P. falciparum, P.vivax, P.ovale, P.malariae, P. knowlesi (hiếm gặp)

Các loài muỗi này truyền bệnh từ người sang người, không có vật chủ trung gian tự nhiên 

Cách thức truyền bệnh là khi muỗi cái Anophen chích vào một người bị sốt rét và ăn phải máu có chứa bào tử. Khoảng 1 tới 2 tuần sau, các giao tử bên trong muỗi sinh sản và tạo ra các thoa trùng. Khi muỗi chích người lành, thoa trùng đi đến gan và nhiễm vào tế bào gan.

Các ký sinh trùng sau khi phát triển hoàn chỉnh các thể phân liệt trong tế bào gan bắt đầu được tạo ra. Mỗi thể phân liệt lại tạo thành 10.000 tới 30.000 ký sinh trùng non, các chất này sẽ được thải ra trong máu từ 1- 3 tuần sau khi vỡ tế bào gan. Mỗi ký sinh trùng non đều có thể xâm nhập vào một hồng cầu và chuyển thành một thể tự dưỡng.

Thể tự dưỡng phát triển và hầu hết phát triển thành thể phân liệt hồng cầu; các thể phân liệt lại tiếp tục sinh ra các ký sinh trùng non khác, sau 48 tới 72 giờ rồi làm vỡ tế bào hồng cầu và được giải phóng trong huyết tương. Những ký sinh trùng non sau đó nhanh chóng chui vào các hồng cầu mới, chu kỳ lặp đi lặp lại.

>> Xem thêm: Con muỗi vằn là gì? Muỗi vằn gây bệnh sốt xuất huyết như thế nào?

Các dấu hiệu nhận biết khi bị nhiễm bệnh

• Cơn sốt rét đặc trưng gồm 3 giai đoạn gồm lần lượt là rét run, sốt nóng, và toát mồ hôi
• Triệu chứng hay gặp nhức đầu, mệt mỏi, thấy toàn thân ớn lạnh và hay ngáp nhiều.
• Sốt và rét run – cơn sốt rét cùng với lúc hồng cầu vỡ phóng thích các ký sinh trùng non. Bắt đầu với các triệu chứng đặc trưng khó chịu, ớn lạnh và cơn sốt lên tới 39- 41° C, nhịp tim tăng nhanh, tiểu nhiều, nhức đầu, đau cơ và buồn nôn. Sau 2 – 6 tiếng, sốt giảm, và bị ra mồ hôi nhiều liên tục từ 2 – 3 giờ, tiếp theo là mệt lả người. 
• Máu bị thiếu
• Da vàng
• Lách to: thường nhận thấy rõ rệt vào cuối tuần đầu tiên của bệnh lâm sàng nhưng sẽ không xảy ra với P. falciparum. Lách to mềm và dễ bị tổn thương. Triệu chứng có thể giảm khi các cơn sốt rét tái phát mà chức năng miễn dịch đã hình thành. Sau nhiều đợt, lá lách có thể xơ cứng và vững chắc hoặc, ở một số bệnh nhân, sẽ trở nên rất to (lách nhiệt đới).
• Nếu lách to thì gan cũng bị to

Thời kỳ ủ bệnh thường là

• Đối với P. vivax 12- 17 ngày
• Đối với P. falciparum 9- 14 ngày
• Đối với P. ovale 16- 18 ngày hoặc lâu hơn
• Đối với P. malariae khoảng 1 tháng (18-40 ngày) hoặc lâu hơn (hàng năm) Tuy nhiên, một số chủng P. vivax ở khí hậu ôn đới không gây bệnh trong nhiều tháng sau khi bị nhiễm.

Sốt rét chưa biến chứng – sốt rét thể thông thường: bệnh nhân không thấy có các triệu chứng nghiêm trọng. Việc chẩn đoán sẽ dựa vào 3 yếu tố: dịch tễ, triệu chứng lâm sàng và xét nghiệm

Sốt rét biến chứng- sốt rét ác tính:bệnh nhân bị sốt rét sẽ có các triệu chứng nghiêm trọng. Chẳng hạn là rối loạn ý thức, sốt cao liên tục khó giảm, đau đầu dữ dội, tiêu chảy nhiều hoặc nôn.

Cách xử lý khi bị sốt rét

Cách xử lý khi bị sốt rét

Khi biết bị nhiễm bệnh người bị bệnh hãy bình tĩnh không nên vội vã uống các loại thuốc giảm sốt, giảm đau hay thuốc kháng viêm. Sử dụng thuốc phải có chỉ định của bác sĩ, xem có phù hợp với loại vi khuẩn mình bị nhiễm hay không và cả tác dụng phụ của nó.

Liệu pháp phối hợp dựa trên artemisinin như artemether/lumefantrine là điều trị hiệu quả nhanh nhất và trong nhiều trường hợp là loại thuốc được lựa chọn. Đề kháng với artemisinin đã được báo cáo nhưng vẫn chưa phổ biến.

Bạn có thể sử dụng panadol để giảm sốt và giảm đau nhưng không nên dùng với liệu quá nhiều, hãy đọc kĩ hướng dẫn sử dụng trước khi dùng 

Tuy nhiên người bệnh vẫn phải được điều trị dưới sự quan sát trực tiếp của các nhân viên y tế, tức là người bệnh hãy đến các cơ sở y tế gần nhất để khám bệnh và các bác sĩ sẽ đưa ra liệu trình điều trị tốt nhất. Nếu bạn nhiễm phải sốt rét ác tính thì phải điều trị khẩn cấp trước khi các triệu chứng trở nặng, sẽ gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến cơ thể bạn. Ở một số nơi, có tỷ lệ đáng kể các loại thuốc sốt rét là hàng giả. Vì vậy, bác sĩ khuyên nếu bạn đến các vùng xa, có nguy cơ cao nên chuẩn bị đầy đủ để phòng tránh sốt rét từ trước hoặc mang thuốc sẵn phòng bị. Thực chất việc này cũng tránh được việc cạn kiệt tài nguyên thuốc hạn chế ở khu vực đó.

Sốt rét rất nguy hiểm cho phụ nữ có thai, trẻ em dưới 5 tuổi và các trường hợp tử vong cao nhất ở nhóm trẻ nhỏ hơn 2 tuổi), và những người chưa được cảm nhiễm.

Cách phòng tránh sốt rét

– Sử dụng dung dịch thuốc diệt côn trùng permethrin hoặc pyrethrum 

-Mắc màn khi đi ngủ có thể vẩy một chút chất ngâm tẩm permethrin hoặc pyrethrum xung quanh giường

-Gia đình có thể trồng các loại cây thảo dược để ngăn ngừa muỗi vô nhà hoặc các loại tinh dầu ( tinh dầu sả, bạc hà, chanh,…)

-Sử dụng chất chống muỗi như DEET (diethyltoluamide) 25 đến 35% đối với da tiếp xúc

-Mặc quần áo dài tay khi đi đến những nơi nhiều nhiều, đặc biệt khi bạn đi du lịch tại các khu rừng, công viên.

-Lắp cửa lưới chống côn trùng.

Cửa lưới chống côn trùng Silkscreen là một trong những đơn vị cung cấp cửa lưới chống côn trùng nhập hàng đầu. Với đội ngũ nhân viên chu đáo và dày dặn kinh nghiệm. Khi lắp đặt cửa lưới chống muỗi bạn sẽ được vệ sinh cửa lưới định kỳ 6 tháng/ lần và bảo hành lên tới 10 năm.

Sốt rét là một căn bệnh nguy hiểm và chưa có vaccine phòng chống, hãy cảnh giác để bảo vệ sức khỏe của bạn và những người thân yêu.